قله های کله سنگ تا مرسنگدوش
شهریور 1393

منطقه کوهستانی کله سنگ، شامل چندین قله سرسنگی و نوک تیز است (بلند ترین نقطه در حدود 3400 متر ارتفاع) که به صورت یک یال بزرگ هلالی شکل جنوبی – شرقی، در 4 کیلومتری شمال روستای سوهان، قرار دارد. دامنه های قله جنوبی کله سنگ، از طریق یال تپه دانه خانی به سمت شمال روستای سوهان کشیده شده است. در شمال غربی کله سنگ، در ارتفاع پائین تر، یال دیگری به سمت قله رُژده و گردنه النگری، قرار دارد. دامنه های یال شرق کله سنگ، از طریق گردنه دوجار، با یال شرقی - جنوبی کوه مرسنگدوش در یک خط طولی قرار گرفته است


تصویر یک دسته 7 تائی از شکار، بزهای وحشی، در دامنه های غربی کله سنگ

در جبهه شمالی ارتفاعات مرسنگدوش، کله سنگ و رژده، دیواره های ریزشی و سنگی با شیب زیاد قرار دارد که در ادامه آنها، دره ماله خانی (روستای دنبلید) قرار دارد. منطقه کله سنگ، با توجه به قله های سنگی فراوان و مخروطی و یال سنگی نوک تیز، یکی از زیباترین مناطق وحشی کوهستانی می باشد. به هر جهت، در خصوص وضعیت کله سنگ با توجه به ويژگي هاي فني و نيز ساختار سنگي ارتفاعات اين منطقه، گفته شده است كه کله سنگ، علم كوهي كوچك در طالقان است


نهر و دره دانه خانی در مسیر راه قدیمی - سرچشمه در بالای دره، در پائین دامنه غربی قله جنوبی کله سنگ

به دليل وضعيت بسيار صعب العبور در کله سنگ، و عدم امكان استفاده از گیاهان لابلای سنگها، براي دامداران محلي، ارتفاعات کله سنگ (در معنی عام، شامل مرسنگدوش، کله سنگ و رژده)، زيست گاه بزهاي كوهي (در گويش محلي «شكار») بوده است. کلمه کل، به معنی بز کوهی نر است که با اضافه شدن کسره به صورت، کله سنگ، یعنی محل سنگی بزهای وحشی، می باشد. هم چنین بلوک های سنگی، مکان مناسبی برای زندگی و قرار گرفتن آشيانه پرندگان شكاري، نظير عقاب (گرگ دال) بوده است. بعلاوه، مشاهده سایر حیوانات وحشی، مثل خرس، پلنگ و گرک، به خصوص در گذشته، گزارش شده است


نمایی از دیواره و بلوک های سنگی در دامنه غربی کله سنگ جنوبی

مناطق اطراف کله سنگ، در دامنه های جنوب شرقی تا جنوب غربی، شامل چشمه فرخ نو، حیاط، زمینکان، دره میان راه، دشت ماز و تپه و نهر دانه خانی است. در شمال دره دانه خانی و در سمت غربی قله جنوبی کله سنگ، ابتدا گردنه گوشانی (که یال غربی قله جنوبی را از یال شرقی و قله کوه میل و منطقه کشار سنگ، در غرب آن جدا می کند)، و به سمت شمال و غرب یال قله جنوبی به سمت مرکز کله سنگ، مناطق جیر و جر خشکه چال قرار گرفته است. در سمت شمال غربی کله سنگ و شمال جر خشکه چال، دامنه های جنوبی یال و کوه رُژده، به سمت گردنه النگری و الهوچال و ماله خانی و نگار چشمه، واقع شده است. برای مشاهده اسامی مناطق فوق در روی نقشه ماهواره ای، از صفحه جغرافیای طبیعی استفاده شود
* * * صفحه جغرافیای طبییعی * * *


از فراز دیدگاه جنوبی کله سنگ به سمت روستای سوهان، راه مالروی قدیمی و دریاچه سد طالقان

در گزارش قبلی (مرسنگدوش تا کله سنگ) ضمن بیان توضیحاتی در خصوص مناطق کوهستانی فوق، مسیر صعود به ارتفاعات منطقه، از طریق یال جنوبی مرسنگدوش، ارائه شده است و در تکمیل آن، نیاز است که گزارش مسیر صعود از کله سنگ به مرسنگدوش نیز، تقدیم گردد

* * * مرسنگ دوش تا کله سنگ * * *


قطعات سفال شکسته شده و آثار دخمه های سنگی، منطقه دیدگاه جنوبی کله سنگ

البته در سایت اطلاع رسانی، گزارش مفصل صعود از سمت دره دانه خانی به سمت قله جنوبی کله سنگ و تا قله های مرکزی و سپس برگشت از طریق مرسنگدوش تقدیم شده است. (کله سنگ - بخش اول ) لکن در شهریور 1393، صعود دیگری به قله های کله سنگ از مسیر دانه خانی، انجام شد که، خلاصه گزارش و عکس های آن، ارائه میشود


بلوک های سنگی در اولین قله جنوبی کله سنگ، بالای دیدگاه جنوبی

به این منظور، از طریق راه مالروی قدیمی در شمال روستای سوهان، به سمت دانه خانی، الهوچال و ماله خانی، استفاده می گردد. این راه قدیمی، بعد از ماله خانی، به سمت روستای آوه و سایر مناطق الموت و رفتن به ارتفاعات سه هزار و شهر تنکابن، مورد استفاده بوده است


دیواره سنگی و جبهه شمالی قله جنوبی کله سنگ

همان طور که می دانیم، روستای سوهان در فاصله تقریبی 4 کیلومتری در دامنه جنوبی یال قله جنوبی کله سنگ قرار گرفته است که یال جنوبی کله سنگ تا تپه رُباپُشته، در شمال سوهان امتداد دارد. ما نیز در حدود ساعت 6 صبح از شمال روستای سوهان و در مسیر راه قدیمی از منطقه رباپشته، اقدام به حرکت شد. با طی مسیر از مناطق کوکلکان و دراز چاک، قبل از ساعت هفت و نیم، به دره دانه خانی رسیدیم و در محل سرچشمه دانه خانی، اقدام به استراحت کوتاه و برداشتن آب شد


تصویر بالا، سرقله جنوبی یکی از قله های جنوبی کله سنگ
تصویر پائین، دیواره سنگی در شمال همان قله

شیب دره دانه خانی، از محل نهر جاری به سمت سرچشمه آن، تند است. ولی در ادامه از محل سرچشمه دانه خانی به سمت بلوک های سنگی جبهه غربی قله جنوبی کله سنگ، شیب مسیر بسیار تندتر و زیادتر می شود. بعلاوه مسیر حرکت نیز از مسیر خاکی پر شیب اولیه به صورت حرکت در میان بلوک های بزرگ سنگی و با شیب لغزشی شدید، تغییر وضعیت پیدا می کند


نمائی از یال نوک تیز سنگی به طرف قله جنوبی، دو بُراری دوش

به دلیل وضعیت کشیدگی بلوک های سنگی، تقریبا به موازات یال قله جنوبی، مسیر حرکت از بین آنها به سمت بالا و چپ امتداد دارد و اگر به سمت راست حرکت شود، بعد از قرار گرفتن در یال قله جنوبی کله سنگ، با حرکت در روی قطعات و بلوک های سنگی، از روی یال سنگی، به سمت بالا صعود می شود. بعد از حدود یک ساعت سنگ نوردی متوسط، منطقه دیدگاه در پائین قله جنوبی کله سنگ، قابل مشاهده است


تصاویری از بلوک های سنگی در مسیر یال جنوبی کله سنگ

این محل به صورت یک منطقه در حدود 80 تا 100 متر مربع، به صورت تقریبی، هموار بوده و گویا در گذشته، دخمه یا چهار دیواری سنگی، در آن ساخته شده است. زیرا در حال حاضر، قطعات سنگی ناشی از تخریب دیدگاه و آثار تکه های سفال قدیمی، در این محل، دیده میشود


نمائی از دیواره شرقی قله جنوبی، قبل از دو براری دوش

از محل دیدگاه جنوبی، یال های امتداد یافته جنوبی کله سنگ و مرسنگ دوش و دره میان راه روستای سوهان، اغلب روستاهای پائین طالقان و ارتفاعات کوهستان های طالقان جنوبی، دیده میشود. در حال حاضر، ساختمان سد طالقان و دریاچه تشکیل شده در پشت آن، از محل یال جنوبی کله سنگ و منطقه دیدگاه و قله های کله سنگ، به خوبی هر چه تمامتر، قابل مشاهده است


نمائی از سمت جنوبی دو براری دوش، بر روی یال جنوبی کله سنگ

در روی دیدگاه به سمت شمال، دو سرقله جنوبی کله سنگ دیده میشود که حرکت در مسیر سرقله سمت راستی و به سمت بالا، اقدام خواهد شد. قله سمت چپ، به دیواره عمودی، محدود میشود که قابل صعود بدون وسایل فنی نیست. در گزارشات قبلی نیز اعلام گردید که در انتهاي اغلب قله هاي «کله سنگ» به صورت تيغه هاي يك پارچه يا به صورت قطعات بزرگ سنگي و بسيار لغزنده مي باشد


تصاویری از دو بلوک سنگی، مشهور به دو بُراری دوش، در دو جهت مخالف

بنابر این، در صورت امکان حرکت در روی نوک یال ها و بلوک های سنگ، حرکت در روی آنها، بهتر از حرکت در روی مناطق لغزشی پائین آنها است. به شرطی که در ادامه بلوک سنگی، امکان حرکت به سایر قطعات سنگی یال نوک تیز، به سمت قله جنوبی و به سمت سایر قله ها، امکان پذیر باشد. بدیهی است در صورت اشتباه در مسیر، ادامه راه بسیار سخت خواهد بود و بهتر است با برگشت به عقب، مسیر صحیح انتخاب شود


نمایی از سمت شمال شرقی دو بُراری دوش، و سرقله جنوبی آن

بعد از رسیدن به قله جنوبی و در ادامه، مقداری ارتفاع کمتر شده و ادامه یال بسیار نوک تیز و به صورت بلوک های سنگی کامل خواهد بود. سپس به ارتفاع افزوده میشود و یکی دیگر از قله های جنوبی کله سنگ، مشاهده میشود. در حدود 200 متر بعد از قله جنوبی، دو قطعه سنگ بسیار معروف، «دو بُراري دوش» (دوش دو برادر) بین دو قله کناری، قرار دارند


تصویری از دیواره های عمودی غرب دو بُراری دوش و قله های جنوبی کله سنگ

این دو بلوک سنگی بلند قامت، در واقع چندین قطعه سنگ قرار گرفته، بر روی یکدیگر است. اندازه و کیفیت قرار گرفتن آنها به گونه ای است که در سمت و زاویه شرقی یا غربی، به خوبی حتی از دور دست، قابل دیدن هستند و مثل دو انسان که یکی روی دیگری، خم شده است، قابل تصور است. لکن از سمت شمالی یا جنوبی، شکل های دیگری، دارند


نمایی از سمت جنوبی قله شمال دو بُراری دوش - در سمت راست تصویر، سرقله مرکزی کله سنگ

در شمال دوبراری دوش، آخرین قله قسمت جنوبی کله سنگ، قرار دارد. در واقع، قطعات سنگی دو براری دوش در مابین دو قله سنگی و کله قندی بالا و پائین آنها قرار دارد. بعد از قله شمالی دو براری دوش، ادامه یال نوک تیز کله سنگ، به سمت شرق، گردش نموده و قله های مرکزی کله سنگ، مقداری بزرگتر از قله های جنوبی، مشاهده میشود. دراین قسمت، یال سنگی، بسیار نوک تیز است. در غرب به صورت دیواره کاملا عمود و در شرق بعد از بلوک های سنگ، به صورت ریزشی و سنگی خطرناک می باشد. که فقط ادامه مسیر به سمت شمال و مرکز کله سنگ، از روی بلوک سنگی، تنها مسیر مناسب می باشد


نمایی از سمت شمال شرقی دو بُراری دوش، و سرقله های شمالی آن

بعد از حدود 100 متر از دو براری دوش، بلندترین قله های مرکزی کله سنگ، به صورت قطعات بزرگ و بلوک سنگی یک پارچه، مشاهده میشود. در انتهای این قطعات سنگی، امکان حرکت، بسیار سخت و صعب العبور است. خوشبختانه به صورت طبیعی یا حجاری شده دست ساز، در مسیر رگه های سنگی، در حدود شصت یا هفتاد متر پائین تر از قله مرکزی، یک مسیر خطرناک و راه باریک سنگی، به سمت شرق، قرار گرفته است، که تنها و بهترین مسیر حرکت به سمت قله های مرکزی کله سنگ است


تیغه های جنوبی آخرین قله در یال جنوبی کله سنگ قبل از شروع یال شرقی

با گذشتن از این راه کوچک و باریک، بر روی آخرین بلوک های سنگی در جبهه جنوبی قله مرکزی، قرار می گیریم که با حرکت به سمت بالا و شمال، تمامی سرقله های مرکزی کله سنگ، قابل صعنود است. ادامه مسیر و یال شرقی از روی قله مرکزی کله سنگ به سمت شرق و گردنه دوجار و قله های کوه مرسنگدوش، با وضعیت قبلی، تفاوت پیدا می نماید. به عبارت دیگر، یال های سنگی ونوک تیز جنوبی شمالی، به صورت یال با بلوک و قطعات سنگی، غربی وشرقی و با کاهش ارتفاع، مشاهده میشود، که حرکت در روی آن، به نسبت وضعیت قبلی، راحت تر می باشد


تصویر جبهه غربی بلندترین قله در مرکز کله سنگ

رشته کوه البرز مرکزی طالقان و قله های شاه البرز، سال برف، سیاه کوه، سفید آب و خاس

از بالای قله های مرکزی کله سنگ، رشته کوه عظیم البرز مرکزی طالقان، از غرب به شرق، به خوبی مشاهده میشود. در شرق این ارتفاعات، قله های کوه خاس و سفید آب، به صورت یک عدد هفت کوچک و چند قله قابل تشخیص و در مرکز آن، قله بزرگ شاه البرز، بلندترین قله طالقان، قابل رویت است. گفتنی است، تمامی قله های فوق، بیش از 4000 متر ارتفاع داشته و در ادامه به سمت قله کوه سات و کوه های تخت سلیمان و علم کوه، امتداد دارد


نمایی از سه سرقله در بلندترین نقاط مرکزی کله سنگ

در مرکز کله سنگ، دو قله تقریبا هم ارتفاع و یک یال سنگی یکپارچه نوک تیز، قرار دارد که به نظر می رسد، در حدود 3400 مترارتفاع داشته باشد. سپس مقدار کمی از ارتفاع کاسته میشود و کمتر از 100 متر دیگر، یک بلوک سنگی بزرگ، مشاهده میشود که در امتداد دیواره سنگی از پائین به بالا، مثل یک مرز سنگی است که فقط از وسط آن، امکان صعود می باشد. این بلوک سنگی، بلندترین قله شرقی کله سنگ است


دو نما از دیواره های شمالی قله های مرکزی کله سنگ

در بالا و سمت شرقی این قله، آثار دیدگاه قدیمی دیگری (دخمه های سنگی و قطعات شکسته شده سفال) و حتی حجاری در بلوک های سنگی، به احتمال زیاد برای اختفاء یا نگهداری ... مشاهده میشود. از این مکان، ارتفاعات مرسنگدوش و گردنه دوجار و نیز تمامی دره بزرگ دانه خانی و دامنه های جنوبی ارتفاعات البرز مرکزی طالقان و به خصوص ادامه مسیر راه قدیمی از روستای سوهان، به سمت الهو چال و ماله خانی، قابل مشاهده و دیدن می باشد. بعلاوه از روی ارتفاعات کله سنگ، به صورت مستقیم، تبادل علامت با قله ارژنگ در ارتفاعات جنوبی طالقان و نیز با قلعه عقاب الموت، امکان پذیر است، که گفته میشود در گذشته مورد استفاده بوده است


تصاویر یکی از قله های بلند کله سنگ در یال شرقی و بلوک سنگی نوک آن


سپس در ادامه مسیر و یال شرقی به سمت پائین و شرق، به تدریج، قطعات بلوک های سنگی، کوچکتر شده و تا آخرین بلوک تا حدی بزرگ در قله شرقی کله سنگ، امتداد دارد. به عبارتی سختی و صعوبت مسیر کمتر میشود. در شمال این قله ها، همان طور که گفته شد، دیواره های سنگی و ریزشی و صعب العبور قرار دارد که در پائین آن، دره ماله خانی واقع شده است. قبل از گردنه دوجار، یک قطعه بسیار بزرگ بلوک سنگی لغزنده قرار دارد که حرکت از روی آن، بسیار سخت و صعب العبور است و لذا از کنار دیواره سنگی در جنوب آن، طی مسیر میگردد


سرقله دیگری بر فراز بلوک سنگی در یال شرقی کله سنگ

از بالای ارتفاعات کله سنگ، به خصوص منطقه شرقی، قله های کوه مرسنگدوش، به خوبی مشاهده میشود. بعد از حدود 300 متر از آخرین قله شرقی و کاهش ارتفاع، گردنه دوجار، بین کله سنگ در غرب و مرسنگدوش در شرق آن، قرار گرفته است. برای صعود به قله غربی مرسنگدوش، که ادامه مسیر به صورت کوه طبیعی و غیر سنگی است، از سمت گردنه دوجار، در حدود 150 متر روی یال کوهستانی به سمت شرق حرکت میشود. قله غربی به صورت چند قطعه سنگ در روی نوک آن، مشاهده میشود که از قله مرکزی مرسنگدوش، کوچکتر است. با حرکت به سمت شرق در حدود 100 متر دیگر، بلند ترین نقطه مرسنگدوش، حدود 3100 متر ارتفاع، به صورت یک یال با دو سرقله مشخص، مشاهده میشود


دامنه شرقی آخرین قله شرقی کله سنگ با تاژ زیبای سنگی در نوک آن

سپس از ارتفاع کاسته شده و در شرق مرسنگدوش نیز، سرقله دیگری مشاهده میشود. از محل آخرین قله شرقی مرسنگدوش، یال امتداد یافته از سرقله، به صورت یک یال بزرگ جنوبی، تقریبا به موازات یال جنوبی کله سنگ، قرار گرفته است تا منطقه میان راه در شرق اراضی روستای سوهان، امتداد دارد که یک راه قدیمی از آن سمت به طرف مرسنگدوش، از قدیم توسط اهالی سوهان، استفاده میگردید که هم اکنون نیز، آثار آن قابل مشاهده است. البته درامتداد یال جنوبی شرقی، به سمت پائین و بعد از محل دو قطعه بلوک سنگی، موسوم به سیاه غاری رُژِه، یال دیگری از منطقه تیغ چال از یال اصلی جدا شده و به سمت ارتفاعات غربی و بالایی روستای دنبلید، امتداد دارد


نمایی از جبهه غربی آخرین بلوک بزرگ سنگی در شرق کله سنگ

هم چنین می توان از محل قله های مرکزی کله سنگ، در امتداد دیواره های سنگی به سمت پائین، روی دامنه های لغزنده حرکت نمود تا در مسیر بسیار سخت و پرشیب و ریزشی، به بالای منطقه حیاط رسید. سپس منطقه چشمه فرخ نو و به سمت بالای زمینکان حرکت کرد. بعد از این منطقه، راه مالرو از دره میان راه به سمت شرق روستای سوهان، به سمت پائین قابل استفاده است


نمایی از دو سر قله غرب کوه مرسنگ دوش، از بالای گردنه دوجار


نویسنده در کنار قله مخروطی شمال دوبراری دوش، یال جنوبی کله سنگ

*****************************************